ილიადა (ბერძნ. Ἰλιάς) — ნიშნავს „ტროას მიკუთვნებულს“. ილიადა ევროპის ერთერთი პირველი წიგნია რომელიც ევროპაში დაიწერა და დღემდეა შემონახული. იგი ჰომეროსის დაწერილი 15.693 ჰეკზამეტრისგან შემდგარი ეპიკური პოემაა და ბერძნული ლიტერატურის უძველეს ნიმუშს წარმოადგენს. მისი საფუძველი იყო ბერძენ გმირებზე შექმნილი მრავალრიცხოვანი მონათხრობები. ილიადას მოქმედება ხდება ტროას (ილიონის) ალყის მეათე წელს და დროის მცირე მონაკვეთს მოიცავს. მეცნიერთა აზრით დღევანდელი ტექსტი ალექსანდრიელი მეცნიერების რედაქციითაა შემორჩენილი.

33ილიადა დაიწერა ქრისტეშობამდე მერვე საუკუნეში. მისი ორიგინალი დამწერლობა ჰომეროსული ბერძნულით და იონიკური დიალექტითაა შესრულებული და შესდგება 24 წიგნში (სიმღერაში) გაერთიანებული 15.693 სტრიქონისაგან. იგი ქრ.შ. VIII საუკუნეში დაიწერა და XVI საუკუნეში გადაითარგმნა. ბრძოლაში ერთვება ორი მხარე მეფე აგამემნონი და მეომარი აქილევსი. ილიადაში თხრობა იწყება აქიელების მეფის აგამემნონის მიერ აპოლონის ტროელი ქურუმის ქრისეს ქალიშვილის ქრისეიდას მოტაცებით. სასოწარვეთილი  ქრისესი დახმარებას აპოლონს სთხოვს და ისიც სამეფო ჯარს ეპიდემიას უვლენს. ცხრადღიანი ეპიდემიის შემდეგ აქილევსი აკრიტიკებს აგამემნონს და აიძულებს ტყვე უკან დააბრუნოს. მაგრამ ის თანხმდება აქილევსის ტყვე ქრისეიდაში მხოლოდ ერთი ტყვის ბრისეიდას გაცვლას. გაბრაზებული აქილევსი ჯართან ერთად სახლში დაბრუნებას აპირებს. ამასობაში აქილევსი დედამის ფეტიდას ეუბნება, ზევსს სთხოვოს ბრძოლისას ბერძნების  ისეთ სირთულემდე მიყვანას რომ მისი დახმარება დასჭირდეთ. ზევსი აგამემნონს სიზმარს უვლენს რომელშიც მოუწოდებს რომ ტროას თავს დაესხას. აგამემნონი სიზმარს ითვალისწინებს, თუმცა ბერძნულ არმიას ცდის და ეუბნება სახლში დაბრუნდნენ. მხოლოდ ოდისევსის ჯარი რჩება ათენას შთაგონებით. ოდისევსს ქრისეიდა მამასთან მიჰყავს და ეპიდემიაც ჩერდება. ცხრა წლიანი ალყა ლამის ჩაიშალოს, მაგრამ სიტუაციას იხსნის ოდისევსი. ოდისევსი სჯის თერსიტესს, რიგით დეზერტირ ჯარისკაცს. სადილობის შემდეგ ბერძნების ჯარი ლაგდება ქალაქ ტროას შემოგარენში. ამაზე საპასუხოდ ტროას მეფე ტრიამიც აგზავნის ჯარს. სანამ ორი არმია ერთმანეთს შეეჯახება მისი ძმისაგან ჰექტორისგან იძულებით პარისი სიტყვით გამოდის და ელენეს ქმარს მენელაუსს დუელში იწვევს. ბრძოლაში პარისი მარცხდება, თუმცა სასიკვდილო დარტყმამდე მას აფროდიტე იხსნის და ელენესთან წაიყვანს (დასაწოლად)  ჰომეროსი მეორე სიმღერაში აღწერს ორი ურთიერთსაწინააღმდეგო მხარის ძალებს. ტროის კედლებთან აგამემნონის წინამძღოლობით 1.186 გემმა მიაღწია 130 ათას მეომარზე მეტი შემადგენლობით. ჯარი შესდგებოდა ელადის სხვადასხვა ნაწილის მეომრებისაგან, როგორიცაა არგოსი, არკადია, ათენი, ლოკრიდა, იტაკა, ეპირი, კრეტა, ლაკედემონი, მიკენე, როდოსი, ფესალია, ფოკიდა, ევბეა, ელიდა, ეტოლია და სხვები. ხოლო ტროას მხარეს ჰეკტორის წინამძღოლობით იბრძოდნენ დარდანელების, კარიელების, ლიკიების, მეონების, მიზების, პაფლაგონელების, პელასგების, თრაკიელების და ფრიგიელების ჯარები. რადგან ტროას ომი ელენეს მოტაცებით დაიწყო მესამე სიმღერაში ბრძოლაში ერთვებიან ელენეს კანონიერი ქმარი მენელაოსი და ფაქტიური ქმარი პარისი. მენელაოსი იმარჯვებს, თუმცა დაჭრილი პარისი ქალღმერთ აფროდიტეს ბრძოლის ველიდან გაჰყავს რითაც ბრძოლა დაუსრულებელი რჩება. აქიელებს ათენა, ხოლო ტროელებს აპოლონი , არესი და აფროდიტე მფარველობს. მეხუთე სიმღერაში მოთხრობილია თუ როგორ აყენებს ჭრილობებს აქიელი მეომარი დიომედე უკვდავ ღმერთებს არესს და აფროდიტეს. ქალღმერთი ათენას ძალისაგან შეშინებული ტროას ლიდერი ჰექტორი ტროაში ბრუნდება და ქალღმერთს დიდებულ მსხვერპლს სწირავს. მას პარისის საქციელის სრცხვენია და თავის ცოლ ანდრომაქას აიმედებს რომ მაინც გაიმარჯვებენ. მეშვიდე სიმღერაში ჰექტორი უბრუნდება ბრძოლის ველს და აქეელების  ყველაზე ძლიერ მებრძოლს იწვევს ორთაბრძოლაში. გამოწვევაზე აიაქს დიდი პასუხობს. ისინი დაღამებამდე იბრძოდნენ თუმცა ვერცერთმა ვერ მოახერხა მოწინააღმდეგის დამარცხება. ამასობაში კი ზევსი ტროელებისკენ გადაიხარა, ხოლო პოსეიდონი აქიელების ერთგული რჩება. აქიელების წარმომადგენლობა აქილევსთან მიდის, რომლის არმიაც აგამემნონთან უთანხმოების გამო უმოქმედოდ დგას. თავდასხმის საწინააღმდეგოდ ტროელებმა თითქმის გაანადგურეს აქეელების ფლოტი, თუმცა ქალღმერთმა ჰერამ მოახერხა ზევსის დაძინება და თავისი რჩეულები სიკვდილისაგან იხსნა. როდესაც აქილევსმა გადამწვარი ფლოტი დაინახა ტროელების დასასჯელად 2.500 მეომარი გააგზავნა პატროკლეს მეთაურობით. თავად აგამემნონთან უთანხმოების გამო არ გაჰყვა მეომრებს. შერკინებისას მეთაური პატროკლე დაიღუპა ევფორბეს და ჰექტორის მახვილით. მეგობრის მოკვლის გამო შურისძიების წყურვილით შებყრობილი აქილევსი ჰექტორს ყელს გამოჭრის და მოკლავს. ილიადის დასასრულს ოცდამეოთხე სიმღერაში ნახსენებია, რომ  აქილევსი იწყებს დავას რომ პატროკლეს ცხედარი მამამისს პრიამოსს არ გადასცენ, თუმცა 12 დღის შემდეგ მაინც აძლევს მას.

აქიელები:

,

აგამემნონი – მიკენიის მეფე და ბერძნების მეთაური.

აქილევსი – მირმიდონების ლიდერი ნახევრადღმერთი გმირი მეომარი.

ოდისევსი – იტაკას მეფე, ძლევამოსილი ბერძენი მეთაური და „ოდისეას“ გმირი.

აიაქს დიდი – ტელამონის შვილი.

მენელაუსი – სპარტას მეფე, ელენეს ქმარი და აგამემნონის ძმა.

დიომედესი – ტიდეოსის შვილი და არგოსის მეფე.

აიაქს მცირე – ტელამონის შვილი და აიქს დიდის თანამებრძოლი.

პატროკლე – აქილევსის ახლო მეგობარი და თანამებრძოლი. ზოგიერთი ცნობით საყვარელი.

ნესტორი – პილოსის მეფე და აგამემნონის მრჩეველი.

ტროელები:

,

ჰექტორი – მეფე პრიამოსის შვილი და ტროელების ჯარის მხედართმთავარი.

ენეასი – ანქისეს და აფროდიტეს შვილი.

დეიფობი – ჰექტორის და პარისის ძმა.

პარისი – ელენეს შეყვარებული.

პრიამოსი – ტროას უკანასკნელი მეფე.

პოლიდამასი – ტროელი ჯარის ერთ-ერთი მეთაური.

აგენორი – ტროელი მებრძოლი, რომელსაც აქილევსის დამარცხება უნდოდა.

სარპედონი – ზევსის შვილი,  ტროელების თანამებრძოლი, გლაუკუსის მეგობარი და ლიკიანელი მთავარსარდალი.

ევფორბე – მეომარი, რომელმაც პატროკლე პირველად დაჭრა.

დოლონი – ტროელების ჯაშუში ბერძნებთან.

ანტენორი – მეფე პრიამოსის მრჩეველი, რომელიც ბრძოლის დასასრულს ელენეს დაბრუნებას ეწინააღმდეგება.

პოლიდორუსი – პრიამოსის და ლაოთეს შვილი.

პანდარუსი – ცნობილი მშვილდოსანი და ლიკაონის შვილი.

ჰექუბა – პრიამოსის ცოლი და ჰექტორის, პარისის და კასანდრას დედა.

ელენე – ზევსის შვილი, მენელაუსის ცოლი, პარისის და შემდგომ დეიფობუსის შეყვარებული.

ანდრომაქე – ჰექტორის ცოლი და ასტიანაქსის დედა.

კასანდრა – პრიამოსის ქალიშვილი, რომელსაც აპოლონმა წინასწარმეტყველების ნიჭი უბოძა. მაგრამ მან ღმერთი უარყო და დაიწყევლა.

ბრისეიდა – ბერძნების მიერ შებყრობილი ტროელი ქალი.

ღმერთები

,

ტროელებისკენ:

არტემისი

აპოლონი

აფროდიტე

არესი

ერისი

ლეტო

სკამანდერი

ფობოსი

დეიმოსი

აქაელებისკენ:

ჰერა

ათენა

პოსეიდონი

ირისი

თეტისი

პროტეუსი

ნეიტრალური:

ზევსი

ჰადესი

ჰერმესი

ჰეფესტო

,

,

,

ილიადას წიგნი

     ძველი დროის მხატვარ–მოქანდაკეთა შორის პიგმალიონს მეტად საპატიო ადგილი ეკავა. დიდებული მხატვრის სამშობლო კუნძულ კვიპროსის მკვიდრნი, დიდი თუ პატარა, ქალი თუ კაცი ყველანი განცვიფრებაში მოდიოდნენ პიგმალიონის ნიჭითა და ხელოვნებით.
მხატვარი ჯერ კიდევ ახალგაზრდა იყო, მაგრამ მისი ხელოვნური ნაწარმოებნი კიდით–კიდემდე განსაკუთრებულ ყურადღებას იპყრობდა. ახალგაზრდა მხატვრის თითოეულ ნაწარმოებს ერთიორად ჰმატებდა ღირსებას შინაგანი და გარეგანი სილამაზის ხელოვნურად შეკავშირება. ყველგან და ყველაფერში დიდებული მხატვარი საჭიროდ თვლიდა შინაგანი და გარეგანი სიმშვენიერის ჰარმონიულად შეზავება–შეკავშირებას.
33მხატვრის სწორედ ასეთი შეხედულებით აიხსნებოდა ის გარემოება, რომ ახალგაზრდა პიგმალიონს კიპროსის მკვიდრთა ქალიშვილებს შორის მეუღლეც კი ვერ მოეძებნა: სილამაზე–სიმშვენიერის თაყვანისმცემელს კიპროსის მოკვდავ ქალებს შორის ვერცერთი ლამაზად ვერ დაესახა. ერთხელ დიდებულმა მხატვარმა სპილოს თეთრი ძვლებისაგან გამოაქანდაკა ისეთი სილამაზით შემკული ახალგაზრდა ქალი, რომლის მსგავსი მთელს დედამიწის ზურგს  არასოდეს არ მოვლინებია. თითოეული მნახველი, კაცი თუ ქალი, განცვიფრებით შეჰყურებდა ახალგაზრდა ქალის – გალათეას ქანდაკებას და ასე ეგონა, აი, საცაა ხმას ამოიღებს ეს უმშვენიერესი ქმნილება და თავისი ადგილიდან დაიძვრისო. თითოეული მნახველი უხმოდ, უსიტყვოდ იდგა ქანდაკების წინაშე და ერთ წუთსაც თვალს ვერ აშორებდა დიდებული ნაწარმოების დიად სიმშვენიერეს. ახალგაზრდა ქალის სურათი ისე ცხოველმყოფელი, ისე თვალისა და გულის წარმტაცი იყო, რომ სრულიად გავიწყდებოდათ, უსულო ქანდაკებას შეჰყურებდით, თუ სიცოცხლითა და სიმშვენიერით აღსავსე ახალგაზრდა ქალს. თვით დიდებული მხატვარიც კი აღტაცებაში მოდიოდა თავისი ნაწარმოების სიმშვენიერით და განსაზღვრულად ტკბებოდა დიადი სურათის ცქერით.
33პიგმალიონი მთელი დღე გარს უვლიდა ახალგაზრდა ქალის ქანდაკებას და დროგამოშვებით ეჭვიც კი ებადებოდა, ცოცხალი ქალის სურათის ხილვით ტკბებოდა, თუ სპილოს ძვლებიდან გამოქანდაკებული უსულო ქმნილებით. მხატვარი დიდის მოკრძალებით შეეხო ახალგაზრდა ქალის ქანდაკებას და ასე ეგონა, თითქოს სპილოს ძვლების მაგივრად ხორცშესხმულ, სიცოცხლით და ძალღონით სავსე ახალგაზრდა ქალს ხელის შეხებით ეხმატკბილებოდა. მხატვრის აღტაცებას საზღვარი აღარ ჰქონდა. პიგმალიონს ასე ეჩვენებოდა, თითქოს ახალგაზრდა ქალი კიდევაც ტკბებოდა და ნაზად ესაუბრებოდა. პიგმალიონმა, ნიშნად ღრმა პატივისცემისა, უხვად შეამკო ახალგაზრდა ქალის ქანდაკება სხვადასხვა სურნელოვანი ყვავილითა და თაიგულებით. ძვირფასი მდიდრული ტანსაცმლით შემოსა ახალგაზრდა მხატვარმა ქანდაკების სხეული, ხელების თითები ერთიანად მოუჭედა ძვირფასთვლებიანი ბეჭდებით და ლამაზად მოღერებული ყელი კი ასეთივე თვლებით მოჭედილი ფარღულით.
33კუნძულ კვიპროსის ქუჩებს სადღესასწაულო სახე მიეღო. ყველანი მორთულ–მოკაზმულიყვნენ და ქალღმერთ აფროდიტეს საკურთხევლისაკენ მიეშურებოდნენ მსხვერპლის შესაწირად.
კვიპროსელები ამ დღეს ქალღმერთ აფროდიტეს სახელწოდების დღეს დღესასწაულობდნენ. სხვა მრავალ მლოცველს შორის აფროდიტეს საკურთხევლის წინაშე პიგმალიონიც წარსდგა და მოკრძალებით, მაგრამ გულმხურვალედ შესთხოვა ქალღმერთს: „მოწყალეო ქალღმერთო! თუ ყოვლის შემძლე ღმერთი ხარ, მოიღე მოწყალება და ჩემს მეუღლედ დასახე ის ახალგაზრდა ქალი…“ – დიდებულ მხატვარს უნდოდა ეთქვა ცოლად დამისახე ის ქალი, რომელიც სპილოს ძვლებიდან გამოვაქანდაკეო, მაგრამ ამის გამოთქმა ვერ გაბედა. ბოლოს, როგორც იქნა, თუმცა დიდის გაჭირვებით, პიგმალიონმა ასე დაამთავრა თავისი გულწრფელი ვედრება: „ჩემს მეუღლედ დასახე ჩემი ქანდაკებისავე მსგავსი ქალი“. ქალღმერთმა აფროდიტემ შეისმინა პიგმალიონის გულმხურვალე ვედრება და ნიშნად თავისი ღვთაებრივი მოწყალებისა სამჯერ ააღვივა ცეცხლი საკურთხეველზე.
33მსხვერპლის შეწირვის შემდეგ დიდებული მხატვარი შინ დაბრუნდა. პიგმალიონი თვალმოუშორებლივ შესცქეროდა თავის სათაყვანო ახალგაზრდა ქალის საუცხოო ქანდაკებას და უსაზღვრო აღტაცებაში მოდიოდა. მაგრამ დახეთ საკვირველებას! სპილოს ძვლებისაგან გამოქანდაკებულ დიდებულ სურათს სხოველმყოფელი სხეული შეუსხამს, ახალგაზრდა ქალი ტკბილად, საოცნებო ხმით მიესალმა მხატვარს და ლმობიერად ხელი გაუწოდა. პიგმალიონს ჯერ კიდევ არ სჯეროდა, რომ მის წინაშე ხორცშესხმული ახალგაზრდა ქალი იდგა, იგი კიდევ ეჭვის თვალით შეჰყურებდა, ეგების თვალი მატყუებს და ვცდებიო. მაგრამ დახეთ პიგმალიონის აღტაცებას, როცა იგი ნამდვილად დარწმუნდა, რომ სრულებითაც არ ცდებოდა. დიდებულმა მხტვარმა ლმობიერადვე და მეგობრულად გაუწვდინა თავისი მადლიანი ხელი ახალგაზრდა ქალს და გულმხურვალედ შესთხოვა სამუდამოდ დამეგობრებოდა, განუსაზღვრელი და გულწრფელი სიყვარულის ნიადაგზე საფლავის კარამდე მჭიდროდ შეკავშირებულიყვნენ.
დიახ, ნათქვამია, სული სულს იცნობს და გული გულსაო, და მართლაც ასე მოხდა. პიგმალიონმა სულ მოკლე ხანში დიდებული, ბრწყინვალე ქორწილი გადაიხადა. მრავალ მოპატიჟებულ სტუმარს შორის ქალღმერთ აფროდიტეს უპირველესი ადგილი ეჭირა. ყველანი დიდის აღტაცებით და დიდის პატივისცემით შეჰყურებდნენ ახალგაზრდა ქალის ბედნიერებას, ყველანი გულწრფელად ულოცავდნენ ახალგაზრდა მხატვარს ასეთ სიმშვენიერესთან სულიერად დაკავშირებას.
დიახ! მეტად დიდებული და ბრწყინვალე იყო ეს ქორწილი. ეს ასეც უნდა ყოფილიყო. ყველანი შესტრფოდნენ და შეჰხაროდნენ გალათეას სიმშვენიერეს, რადგან ეს მშვენიერება, ეს კალმით აღუწერელი სილამაზე დიდებული მხატვრის დიადი ნიჭის მადლიანი ნაწარმოები იყო.

   არაქნე, ერთერთი სამღებროს პატრონის იდმონის ქალიშვილი, მთელს ლიდიაში სახელგანთქმული იყო ქსოვა–ქარგვის ხელოვნების საუკეთესო ცოდნით.
33არაქნეს საუცხოვოდ დამზადებულ ქსოვილებს ყველანი განცვიფრებაში მოჰყავდა. შორეული ქვეყნებიდან მოდიოდნენ ახალგაზრდა ქალის ნაწარმოების სანახავად და ყველანი გაკვირვებით შეჰყურებდნენ ძვირფას, ხელოვნურად ნაქარგ ნივთებს. არაქნე იმდენად დახელოვნებული იყო ქსოვა–ქარგვაში, რომ ასე გეგონებოდათ თვით ქალღმერთ ათენას შეუსწავლებია ეს ხელობაო. ახალგაზრდა ქალს ყველანი ქებათა–ქებას ასხამდნენ თავისი ხელობის ასე ზედმიწევნით ცოდნისათვის. არაქნე, როცა ამგვარ ქებას მოჰკრავდა ყურს, ხშირად იტყოდა: „მე იმდენად დახელოვნებული ვარ ჩემს ყოველდღიურ საქმიანობაში, თვით ქალღმერთი ათენა რომ ჩამოვიდეს ზეციდან, ისიც კი ვერ გამიწევს მეტოქეობას! ჩემი ცოდნა, გამოცდილება და გამჭრიახობა ყოვლად შეუდარებელია! დიახ, თვით ქალღმერთი ათენაც კი ვერ შემედრება ქსოვა–ქარგვის საქმეში!“
33ქალღმერთი ათენა ისმენდა მოკვდავის ამ საამაყო, წრესგადასულ სიტყვებს და ძლიერ ჯავრდებოდა. ქალღმერთს ჰსურდა რჩევითა და დარიგებით გავლენა მოეხდინა თავგასულ ამაყ ქალზე. ერთხელ ათენამ მოხუცებული ქალის სახე მიიღო და არაქნეს ესტუმრა.
– არაქნე, – ასე დაიწყო მოხუცმა: – ხანშესულებთა რჩევა–დარიგებას ნუ უკუაგდებ, ერთგვარი ანგარიში გაუწიე შენი საქმიანობის დროს! მოხუცებულები ცხოვრებაში უკვე საკმაოდ გამოცდილნი არიან, და დარწმუნებული იყავი, რომ ცუდს არასოდეს არ გირჩევენ. იცი, არაქნე, რა უნდა გითხრა? რასაკვირველია, ეცადე ყველა მოკვდავს წაუსწრო ქსოვა–ქარგვის ხელოვნებაში, ხოლო ყოველთვის უნდა გახსოვდეს, რომ ქალღმერთ ათენას არ უნდა გაეჯიბრო, ხელოვნებაში ქალღმერთის თანასწორადაც ნუ გამოაცხადებ თავს და შენს ამაყ სიტყვებს ნურასოდეს ნუ გააგონებ! პირიქით, მე გირჩევ ყოვლად მოწყალე ქალღმერთის წინაშე ბოდიშიც კი მოიხადო და პატიება სთხოვო, დღემდე რაც შეგიცოდავს! ღრმად დარწმუნებული ვარ, ყოვლად შემძლებელი და ყოვლად მოწყალე
ქალღმერთი შენს შეცთომას და დანაშაულს გაპატიებს!“ არაქნემ ამ სიტყვების გაგონებაზე სიბრაზით ხელიდან გააგდო დგიმ–სავარცხელი და მრისხანედ შეჰყვირა უცნობ სტუმარს:
„ვგონებ, ჭკუაზე შემცდარხარ! – მღელვარებდა არაქნე: – მე სხვისი ჭკუით არ მიცხოვრია და არც მომავალში ვიცხოვრებ. რასაც კი ვლაპარაკობ ქალღმერთ ათენას შესახებ, სრული ჭეშმარიტებაა! თუ ჩემი სიტყვები მას საეჭვოდ მიაჩნია, დეე საქმით შეამოწმოს, ჩამოვიდეს ამ ქვეყნად და გამეჯიბროს! აი, ეს შეჯიბრება ყველაფერს გამოააშკარავებს!“
– აი, კიდევაც მოვედი! – თქვა ქალღმერთმა ათენამ და თავისი ნამდვილი სახე მიიღო.
არაქნეს სახელოსნო ოთახში მომუშავე ქალებმა შესაფერი პატივი სცეს ქალღმერთს, არაქნე კი ამაყად იდგა და სრულ უპატივცემულობას იჩენდა ქალღმერთისადმი. ახალგაზრდა ქალი ხელობაში შეჯიბრებას მოითხოვდა ქალღმერთისაგან, თითქო თავის გამარჯვებაში წინასწარ
დარწმუნებული იყო. ქალღმერთი ათენა და არაქნე მიუსხდნენ დგიმ–სავარცხელს და
გააჩაღეს მუშაობა. ათინა პალადამ მოქსოვა მშვენიერი წამოსასხამი, რომელზედაც ფერადი ძაფებით გამოხატული იყო ქ. ათენის სიმაგრეები და თვითონ ათენას პოსეიდონ ღმერთთან დავა ათენის დაპყრობის შესახებ. ქსოვილის შუაგულს თორმეტი ღმერთი იჯდა სათათბიროდ. ღმერთებს შორის შუა ადგილი ყოვლად შემძლებელ ზევსს დაუჭერია. პოსეიდონ ღმერთს თავისი სამთითით კლდიდან წყალი გამოჰყავს, ხოლო ქალღმერთი ათენა შუბის წვერით მიწიდან აწვდის ატიკის ზეთისხეს. ღმერთების სათათბიროს წევრები გამარჯვებას ქალღმერთ ათენას ერთხმად ულოცავენ. ქსოვილის კუთხეებში ხელოვნურად ამოფერადებულია სურათები, რომლებზედაც გამოხატულია, თუ როგორ
სასტიკად სჯიან ყოვლად შემძლებელი ღმერთები ადამიანებს თავგასულობისა და ამაყობისათვის.
არაქნემ იშვიათის ხელოვნებით ამოაფერადა თავის ქსოვილზე ის მომენტი, თუ როგორ მოიტაცა ყოვლად შემძლებელმა ოლიმპოს მბრძანებელმა ევროპა. ზევსმა ხარის სახე მიიღო. ღმერთების
მამამთავარი ზურგზე იკიდებს მოტაცებულ ქალს და მედგრად მიცურავს ზღვის თვალუწვდენ სივრცეში. ამავე დროს ტილოზე ამოკერილი იყოისეთი სურათებიც, რომლებიც ღმერთების ნაკლოვანებას ცხადადჰყოფდნენ. შესანიშნავი ხელოვნებით იყო მოქსოვილი არაქნეს დაფერადებული სურათები, თვით დაუძინებელ მტერსაც არა ეთქმოდა რა. არაქნეს ქსოვილი ათენა პალასის ქსოვილს სრულიად არ ჩამოუვარდებოდა. ქალღმერთ ათენასაც კი დიდად აკვირვებდა არაქნეს ასეთი ხელოვნება. არაქნეს ქსოვილის გრეხილები ისე ხელოვნურად იყო ამოწყობილი ტილოზე, რომ ადვილად გამოსაცნობი იყო არაქნეს განუსაზღვრელი ზიზღი ღმერთებისადმი.
ათენა ქალმერთმა, როგორც კი ეს შენიშნა, დაუყოვნებლივ ნაფლეთ–ნაფლეთად აქცია ეს მშვენიერი ნაქსოვი და საქსოვი მაქო რამდენჯერმე თავში ჩასცხო ახალგაზრდა ქალს.
არაქნემ ვერ მოითმინა ასეთი შეურაცხყოფა, დაუყოვნებლივ ჩამოაბა თოკი ხეზე და თავი ჩამოიხრჩო. ქალღმერთ ათენას შეეცოდა ახალგაზრდა ხელოვანი ქალი, ჩამოხსნა იგი ხიდან და უთხრა: „შენი სიკვდილი მე სრულიადაც არა მსურს! სიცოცხლე მინდა გაჩუქო, მხოლოდ იმ პირობით, რომ ჰაერში უნდა იქნე მუდამ ჩამოკიდებული! დეე, ეს სასჯელი სამარადისოდ
მიენიჭოს მთელ შენს ჩამომავლობას!“ ქალღმერთმა სასწაულმოქმედი ბალახის წვენი აპკურა
ახალგაზრდა ნიჭიერი ქალის გაცივებულ გვამს. საბრალო ქალს თავიდან თმა გასცვივდა და საზიზღარ ობობად გადაიქცა. ლიბიელი ქალები, თუმცა სწამდათ არაქნეს ნიჭი და ქსოვა–
ქარგვაში დიდი დახელოვნება, როცა ახალგაზრდა ხელოვანი ქალის თავგასულობა, სიამაყე და სხვისი შრომის შეუფასებლობა მოაგონდებოდათ, ქალღმერთ ათენას განაჩენს სრულიად სამართლიანად თვლიდნენ.

    პანი (ბერძნ. Πάν), რომაელებისთვის ფავნი, ტყეების და ჭალების არკადიელთა ღვთაებაა. ჰერმესის და დრიოფსის ქალიშვილის – დრიოპეს ვაჟია. სხვადასხვა მითები პანის მშობლებად ასახელებენ ზევსს და არკადიელ ფერიას – კალისტოს, ჰერმესს და პენელოპეს, ზევსს და პენელოპეს. პანი ლეგენდის თანახმად დაიბადა თმით დაფარული, ჰქონდა თხის ჩლიქები, ცხვირი და კუდი, უცნაური შვილის ნახვით შეშინებულმა დედამ იგი დაბადებისთანავე მიატოვა, მაგრამ საცოდავი ყრმა ჰერმესმა შეიბრალა და ოლიმპოზე წაიყვანა. ბავშვის დანახვაზე ღმერთებმა გულიანად იცინეს, მან ყველა მათგანში სიბრალული და სიყვარული დაიმსახურა, თავიანთთან დაიტოვეს და პანი უწოდეს. ბერძნულში “პან” ნიშნავს ყველას. (ბერძნების აზრით მას ყველა ღმერთის სიყვარულის გამო ეწოდეა პანი). ზოგი მეცნიერი ფიქრობს, რომ ეს სახელწოდება ინდოევროპული Pa-დან (რაც ნიშნავს მწყემსს) მომდინარეობს.

33ბერძნების წარმოდგენით პანი მხიარული ღმერთია, იგი დაეხეტება მთებსა და ტყეებში, ცეკვავს ფერიებთან ერთად, უკრავს თავისსავე გამოგონილ სალამურზე. პანს ზოგჯერ რატომღაც განცალკევებაც უყვარს ხოლმე და არ მოსწონს როდესაც მყუდროებას ურღვევენ. როდესაც ამ დროს მასთან ვინმე მივა, პანი საშინელ ყვირილს ატეხავს და სიმყუდროვის დამრღვევს ე.წ. “პანიკურ შიშს” მოჰგვრის (აქედან პანიკა). ძველი ბერძნების წარმოდგენით მას შეუძლია გააქციოს შეიარაღებული მეომრებიც კი, რის გამოც ზოგიერთი ლეგენდის თანახმად პანი ომში დამხმარე ღვთაებათ მიაჩნდათ. ბერძნებს პანის ჩარევის შედეგი ეგონათ სალამინთან და მარათონთან მოპოვებული დიდი გამარჯვება. არსებობს გადმოცემა სელენასა და პანის მეგობრობის შესახებ. სელენას გადმოცემის თანახმად, ძალიან უყვარდა, როდესაც პანი სალამურზე უკრავდა. პანის შესახებ ერთ–ერთი ლეგენდა გვიამბობს, რომ თურმე პანს უყვარდა ფერია სირინგა, ეს უკანასკნელი მას არ თანაუგრძნობდა და მისგან თავის დაღწევის მიზნით სირინგა მდინარე ლადონში დაიმალა და იქ ლერწმად გადაიქცა. გაწბილებულმა პანმა მოჭრა ერთი ლერწამი, მისგან სალამური გააკეთა და ნაღვლიან მელოდიებს აჟღერებდა. მოგვიანებით პანმა სხვებსაც ასწავლა სალამურის გაკეთება და მასზე დაკვრა.

33ფერია ექოსაგან პანს შეეძინა ქალიშვილი იინგა. პანს მიუძღვნეს გამოქვაბული აკროპოლისში. ათენელები ყოველწლიურად იხდიდნენ პანისადმი მიძღვნილ ზეიმებს. არსებობს ლეგენდა, რომლის მიხედვითაც პანს ჰქონდა წინასწარმეტყველების ნიჭი და სწორედ მან შეასწავლა წინასწარმეტყველობა აპოლონს. პანის მთავარი სამლოცველოები იყო: არკადიაში, ტრეზენსა და ოროპაში. მას სწირავდნენ მუხას და ფიჭვს, აგრეთვე ძროხებს, თხებს, ბატკნებს, თაფლს, რძეს, ყურძენს და სხვა. საერთო ბერძნული რელიგიის ჩამოყალიბების შემდეგ პანი დიონისეს ერთ–ერთ თანამგზავრად მიიჩნიეს, რის გამოც დროთა განმავლობაში პანს საკუთარი ნიშნები დაეკარგა და მისი სახელიც განზოგადდა. იყო გავრცელებული ვერსია, რომ დიონისეს ჰყავდა რამდენიმე პანი.

33მისტიკოსების შრომების მიხედვით პანი ერთიანი სამყაროს სიმბოლოდ მიაჩნდათ, მისი ფლეიტის ხმა კი – ციური სხეულების მოძრაობის შედეგად გამოცემულ ხმად. გარეგნული შესახედაობისა და ზოგიერთი სხვა ნიშნის მიხედვით პანს ხშირად “აიგიპანსაც” უწოდებდნენ, რაც “თხის მწყემსს” ნიშნავს. აიგიპანთან რაღაც საერთო უნდა ჰქონდეს ოჩოპინტრეს (ამ სიტვყის პირველი ნაწილი “ვაცს” აღნიშნავს, მეორე კი გაურკვეველია). რომში პანის კულტი ადგილობრივ ღვთაებათა კულტს შეერწყო.

  ასკლეპიოსი (ბერძნ. Ἀσκληπιός) — მკურნალობის ღვთაებაა ძველ ბერძნულ მითოლოგიაში. იგი აპოლონის ვაჟია. მისი კულტი განსაკუთრებით გავრცელდა ძვ.წ. V საუკუნიდან. ასკლეპიოსის კულტის ცენტრი იყო ეპიდავრისი. ძვ.წ. III საუკუნიდან იგი გავრცელდა რომშიც, სადაც ასკლეპიოსს ეკულაპიუსს უწოდებდნენ. ასკლეპიოსის სამლოცველოები ასკლეპიონები სამკურნალო ადგილებად ითვლებოდა. ასკლეპიოსის ატრიბუტია კვერთხზე შემოხვეული საღვთო გველი. იგი თავიდან მოკვდავი იყო, მაგრამ მკურნალობის გასაოცარი ნიჭის გამო მიიღო უკვდავება. მისი კვერთხი დღეს მედიცინის სიმბოლოა.

33ასკლეპიოსი აპოლონის და დედოფალი კორონიდას ვაჟია. კორონიდას ასკლეპიოსზე ორსულობისას შეუყვარდა ისქიოსი. ყვავმა როცა ისინი ერთად დაინახა აპოლონთან გაფრინდა და დააბეზღა. განრისხებულმა აპოლონმა კორონიდას მოსაკლავად მისი და არტემისი გააგზავნა. როდესაც კორონიდას სხეული დაწვეს ჰერმესმა გამოიყვანა მუცლად მყოფი ასკლეპიოსი და აღსაზრდელად კენტავრ ქირონს მიაბარა. მითის თანახმად თეთრ ყვავს კოცონის კვამლი მოხვდა და მას შემდეგ გაუშავდა თეთრი ბუმბული. ქარონმა მედიცინა აპოლონისგან ისწავლა, ასკლეპიოსმა კი მისგან და დროთა განმავლობაში აღმზდელიანად ერთად მთელ კაცობრიობას გადააჭარბა ცოდნით. იგი ჩავიდა კუნძულ კოსზე და ადგილობრივებს მკურნალობა ასწავლა. ასკლეპიოსის კულტი განსაკუთრებით გავრცელდა ძველი წელთაღრიცხვის V საუკუნიდან. ასკლეპიოსს ეპიონასთან ეყოლა სამი ვაჟი: ტელესფორუსი, პოდალირიუსი და მაქაონი და ექვსი ქალიშვილი: ჰიგია (ჯანმრთელობა), პანაკეა (პანაცეა), იასო (განკურნება), აგლეა (ნატიფობა), აკესო (მკურნალობის პროცესი) და მედიტრინა (გაუტკივარება). ასკლეპიოსი იმდენად დიდი მკურნალი გახდა რომ მკვდრების გაცოცხლებაც შეძლო. ათენამ მას გორგონა გადასცა, რომლის სიხლის მეშვეობითაც მკვდრებს აცოცხლებდა. მისი დახმარებით ხალხმა სიკვდილი შეწყვიტა. სივდილის ღმერთმა თანატოსმა მსხვერპლი დაკარგა და ზევსს შესჩივლა მსოფლიო წესრიგის დარღვევაზე. ზევსიც დათანხმდა ასკლეპიოსის დასჯაზე, რადგან თუ ადამიანები მუდმივად იცოცხლებდნენ უკვდავებით ღმერთებს გაუტოლდებოდნენ. ყოვლის განმკურნებელ ღმერთს ზევსმა ელვა ესროლა და მოკლა. განრისხებულმა აპოლონმა ზევსს ცოკლოპები დაუხოცა, რომლებსაც ზევსისთვის ელვის დამზადება ევალებოდათ. ამის საპასუხოდ კი ზევსმა აპოლონს ერთი წლის განმავლობაში თესალიის მეფის ადმეტოსის საქონლის მოვლა დაავალა. სიკვდილის ქალღმერთებმა მოირებმა ასკლეპიოსი მკვდრეთით აღადგინეს.

33ერთხელ კრეტის მეფეს, მინოსს, ვაჟი გაუხდა ავად. მაშინვე ასკლეპიოსთან აფრინეს მაცნე. ასკლეპიოსიც გზას გაუდგა. დინჯად მიუყვებოდა ზეთის ხილის კორომებს და თავის განუყრელ კვერთხს ებჯინებოდა. კვერთხი შემთხვევით გველხოკერას დააბჯინა და სული გააფრთხობინა ქვეწარმავალს. ასკლეპიოსი დაღონდა, ჯერ ერთი, ეწყინა, გველი რომ შემოაკვდა, აქამდე ჭიანჭველასთვის არ დამიდგამს ფეხი და ეს როგორ დამემართაო; მეორეც, ცუდად ენიშნა ეს ამბავი – იფიქრა, მეფის წული ალბათ ვერ გადარჩება და მეფე ნამდვილად სიკვდილით დამსჯისო. უცებ, სად იყო და სად არა, ბილიკზე მეორე გველხოკერა გამოსრიალდა, მიწყვიტ-მოწყვიტა ბალახბულახი, მიუსვ-მოუსვა მკვდარ მეგობარს და გააცოცხლა! ასკლეპიოსი, როგორც ექიმს შეშვენის, დაკვირვებული კაცი იყო, მანაც სასწრაფოდ დაკრიფა ის მაცოცხლებელი ბალახბულახი, მიუსვ-მოუსვა ავადმყოფ უფლისწულს და ელვის უსწრაფესად გამოაჯანმრთელა.

33ძველ საბერძნეთში საგვარეულოები და ექიმები როგორებიც იყვნენ ჰიპოკრატე და არისტოტელე ასკლეპიოსის შთამომავლებად ითვლებოდნენ. მას მიეძღვნა XVI ჰომეროსის და LXVII ორფიკული ჰიმნი.

    როდოსის კოლოსი არის შვიდი საოცრებიდან ერთ-ერთი. მზის ღმერთის — ჰელიოსის უზარმაზარი ქანდაკება, რომელიც იდგა კუნძულ როდოსზე. როდოსელთა რწმენით ჰელიოსი ქალაქს მფარველობდა და ბერძნებს მტერთან ბრძოლაში ეხმარებოდა. როდოსის კოლოსი აგებულია ძვ. წ. III საუკუნეში. ჰელიოსის ქანდაკება თეთრი მარმარილოს კვარცხლბეკზე იდგა. მას გვირგვინით შემკობილი ახალგაზრდა ჭაბუკის სახე ჰქონდა. მისი სიმაღლე 37 მეტრი იყო. ძვ. წ. 227 წელს კუნძულ როდოსზე მიწისძვრა მოხდა, რომელმაც როდოსის კოლოსი მთლიანად დაანგრია. სამწუხაროდ არ გადარჩა მისი მცირე ნაწილიც კი.

33ალექსანდრე მაკედონელის სიკვდილის შემდეგ მისმა სარდლებმა — დიადოხებმა ერთმანეთში დაინაწილეს ალექსანდრეს მიერ დაპყრობილი სახელმწიფოები. ამასთან მათ შორის წარმოებდა განუწყვეტლივი ბრძოლები. ყოველი დიადოხი ცდილობდა ხელთ ეგდო მეტი და უკეთესი მიწები.ძვ. წ. 305 წელს სარდალმა დემეტრე პოლიეკრეტის ყურადღება მიიქცია როდოსმა — ყველაზე უფრო მდიდარმა სავაჭრო ქალაქმა. როდოსელ ვაჭართა ხომალდები ყველგან აღწევდნენ ექვსინიის პონტიდან (შავი ზღვიდან) ნილოსის ნაპირებამდე. ეგვიპტეშიც და სხვა ქვეყნებშიც როდოსელები ყიდულობდნენ ძვირფას საქონელს — პურს, ღვინოს, ზეთს, მონებს. ამ საქონლის გასაღებით როდოსელმა ვაჭრებმა დიდი სიმდიდრე დააგროვეს. მდიდარი ქალაქის დამორჩილების სურვილით დემეტრემ როდოსელებს მოსთხოვა ეგვიპტის მბრძანებელ პტოლემეუსთან ომში დახმარება. ეგვიპტესთან ომი როდოსელ ვაჭრებს უზარმაზარი ზარალს მოუტანდა. როდოსელები ეგვიპტეში ყიდულობდნენ პურის მეტ ნაწილს, თავისი ვაჭრობის მთავარ პროდუქტს და ამიტომაც დემეტრეს უარი შეუთვალეს. როდოსის ნაპირებისაკენ დაიძრა დიდი ფლოტი. ქალაქს ალყა შემოარტყა ზღვიდანაც და ხმელეთიდანაც. ქალაქის გალავანში ტარანები უზარმაზარ რღვეულებს ქმნიდნენ. სატყორცნი მანქანები -კატაპულტები და ბალისტები — ქალაქის მცველებს ქვების ჭურვებსა და ალმოდებულ ისრებს აყრიდა. მაგრამ როდოსელებში ყველაზე მეტად შიშს იწვევდა ცხრასართულიანი საალყო მანქანა — ჰელეპოლიდა (ქალაქების ამღები). სამიათას ოთხას კაცს მოჰყავდა მოძრაობაში ჰელეპოლიდა და ამ გიგანტური კოშკის სიმაღლიდან უშენდნენ ცეცხლს ქალაქის დამცველებს. თვითონ კი სამი მხრიდან იყვნენ დაცული, რკინის ფურცლებით, რომლებითაც შეჭედილი იყო ჰელეპოლიდა. ფურჩლებში კიდევ დატოვებული იყო პატარა ხვრელები იარაღისა და მოისრეებისათვის. ჰელეპოლიდა ყოველ დღე დიდ ზიანს აყენებდა ქალაქს, მაგრამ როდოსელები მაინც არ ნებდებოდნენ. დანგრეული კედლების შიგნით ახალს აშენებდნენ. ანგრევდნენ და სწვავდნენ კედლის მნგრეველ მანქანებს და თავის რიგში დამპყრობლებს დიდ ზიანს აყენებდნენ. როდოსელების მომხრე ეგვიპტელები კი ახერხებდნენ, მათთვის საკვების შეტანას. ალყა გაჭიანურდა და დემეტრე იძულებული გახდა უკან დაეხია. ზავის თანახმად როდოსელებმა შეინარჩუნეს თავისუფლება და დამოუკიდებლობა. დემეტრემ დატოვა კუნძული. ქალაქის გალავანთან დარჩდა მხოლოდ გიგანტური ჰელეპოლიდა, რომელიც დემეტრემ როდოსელებს აჩუქა. გადაწყვეტილ იქნა ჰელეპოლიდის დაშლა და მისი რკინის გაყიდვა. მასში ვაჭრები ქალაქს 300 ტალანტამდე ფულს სთავაზობდნენ. სახალხო კრებაზე გადაწყდა: რკინაში აღებული ფულით შექმნილიყო კუნძულის მფარველი ღმერთის ჰელიოსის ქანდაკება. მის გამოსახულებას როდოსელები მონეტებზე ჭრიდნენ. ჰელიოსის ქანდაკებანი ამშვენებდნენ როდოსელთა ტაძრებს. როგორც ლეგენდა მოგვითხრობს, ღმერთებმა როდოსი ზღვის ფსკერიდან ამოზიდეს ჰელიოსის თხოვნით. როდოსს უწოდებდნენ ჰელიოსის „ღვთაებრივ განდაკებას“. როდოსელებმა გადაწყვიტეს პატივი ეცათ თავიანთი მფარველი ღმერთისათვის და აეგოთ მისი გიგანტური განდაკება — კოლოსი, ეს როდოსელთა დიდი გამარჯვების სამახსოვრო ძეგლი უნდა ყოფილიყო.

33ქანდაკების დამზადება დაავალეს ალექსანდრე მაკედონელის სამეფო კარის მოქანდაკის მოწაფეს — ქარესს. ქარესი როდოსის მკვიდრი იყო, ქ.ლინდიდან. მისი სახელგანთქმული მასწავლებელი, მრავალი უკვდავი ქმნილების ავტორი, დიდოსტატი — ლისი პი. ძველ საბერძნეთში დიდი მოწონებით სარგებლობდა მისი ნამუშევარი, ათლეტის ქანდაკება. ლისი პმა სწორად და ცოცხლად გამოკვეთა ათლეტის სახე, ჭაბუკი მძლეოსნისა, რომელიც ჭიდაობის შემდეგ ტანს იწმენდს მტვრისაგან. ლისი პის საყვარელი გმირი იყო ჰერაკლე. ლისი პის ქანდაკებათა მარმარილოს ასლები დღემდეა შემონახული, მაგრამ მოქანდაკის საყვარელი მასალა იყო ბრინჯაო. ბრინჯაოსაგან შექმნა მან ზევსის გიგანტური ფიგურა, რომელიც ძველ იტალიურ ქ. ტარენტში ინახებოდა. შორს გაითქვეს სახელი აგრეთვე ალექსანდრე მაკედონელის ბრინჯაოს სკულპტურულმა პორტრეტებმა. ლისი პის ბევრი მოწაფე ცმობილი იყო როგორც თავისი საქმის დიდი მცოდნე. სახელი გაითქვა აგრეთვე ქარესმაც. პირველ რიგში მან როდოსელებს უჩვენა ქანდაკების მოდელი. ქანდაკება დამზადდა თიხისაგან და იყო ადამიანის ზომის. ქარესმა მზის ღმერთი გამოაქანდაკა, სიცოცხლით სავსე ჭაბუკის სახით, რომელსაც თავზე სხივოსანი გვირგვინი ედგა. ჭაბუკი ღმერთი ზეზე იდგა, მთელი ტანით ოდნავ უკან გადახრილი, მარჯვენა ხელით თვალები მოეჩრდილა და სადღაც შორეთში იხედებოდა. მარცხენა ხელით აკავებდა მოსასხამს, რომელიც მიწაზე ეცემოდა. ქანდაკების სიმაღლე, როგორც ქარესი ამბობდა, იქნებოდა არანაკლეც სამოცდაათი წყრთისა (36 მ). ასეთი საბერძნეთში ჯერ არ ყოფილა. მოდელის ჩვენების დროს როდოსის მოქალაქეებმა დიდი ცნობისმოყვარეობა გამოიჩინეს. საჭირო იყო ქანდაკება ისე დამდგარიყო, რომ თვითონაც კარგად გამოჩენილიყო და არ დაეჩრდილა სხვა ნაგებობები. მოსამზადებელი სამუშაოების დასრულების შემდეგ, როდოსელებმა ქარესის განკარგულებაში გამოიყვანეს ასობით გამოცდილი ოსტატი ხელოსანი მჭედლები, ჩამომსხმელები, ბრინჯაოს დამმუშავებელი ოსტატები, ქვის მთლელები და ხუროები. მშენებლობის გეგმა უბრალო იყო და ნათელი. უწინარეს ყოვლისა მომავალი კოლოსის ადგილზე დადგეს კვარცხლბეკი. მის სიღრმეში დაამაგრეს ქვის სვეტები. მალე სამუშაოები აიყვანეს ადამიანის სიმაღლეზე მაღლა, მაგრამ ეს იყო მხოლოდ დასაწყისი. ქარესის გეგმის თანახმად, სამუშაოზე მოვიდნენ მიწის მთხრელები. მათ მოჰქონდათ დიდი რაოდენობით მიწა. კვარცხლბეკის დაფარეს მიწით და მის ადგილზე წამოიზარდა დამრეცი მიწის გორაკი. ამ გორაკის ფერდობებზე დადგეს ხის ფიცარნაგი, აიტანეს მასალა და შეუდგნენ კოლოსის შექმნას. ქანდაკებას აკეთებდნენ ნაწილებად და იარუსებად აწყობდნენ ერთიმეორეზე. ყოველი ახალი იარუსით სულ უფრო მაღლა ადიოდნენ მშენებლები. სულ უფრო ციცაბო ხდებოდა მიწის გორაკი . ქანდაკების ტანი გაყოფილი იყო არამარტო იარუსებად, ნაწილნაწილ მზადდებოდა ყოველი იარუსი, ყოველი დეტალი. კოლოსის მშენებლობა თორმეტი წელი გრძელდებოდა. ჰელიოსის ქანდაკება თავისი სიდიდით მართლაც აღემატებოდა მანამდე არსებულ ყველა კოლოსს. ქარესის ამ არაჩვეულებრივ ქმნილების სანახავად უთვალავი მოგზაური მოდიოდა.

33გიგანტმა მხოლოდ 56 წელიწადი გასძლო. ძვ.წ.224 წელს, როდის ძლიერმა მიწისძვრამ დაანგრია. თითქმის ყველა ნაგებობა მიწასთან გაასწორა. კოლოსის აღდგენის უამრავი ცდა უშედეგოდ დასრულდა. უამრავმნახველთა შორის ძველი წელთაღთიცხვით I საუკუნეში, მიწაზე დანარცხებული კოლოსი ინახულა რომაელმა მწერალმა პლინიუს უმცროსმა. ის წერდა, რომ ახლაც კი როცა ქანდაკება მიწაზეა, ის გაოცებას იწვევს. მხოლოდ ზოგიერთ ადამიანს შეუძლია ორივე ხელი შემოაწვდინოს ჰელიოსის ცერას. წაქცეული კოლოსი ათას წელიწადზე მეტ ხანს არსებობდა, ხოლო 977წელს ის ერთ მდიდარ ვაჭარს მიეყიდა, რომელმაც ნაწილებად დაშლილი ქანდეკება 900 აქლემის მეშვეობით გაიტანა.